اگر شما نیز جزو دانش آموزانی هستید که علاقه خاصی به شعر و ادبیات ایران دارید، المپیاد ادبیات بهترین فرصت برای شماست که وارد نبردی دلنشین از جنس شعرو قافیه با رقیبان خود شوید. المپیاد ادبیات بعد از المپیاد ریاضی، همزمان با المپیاد فیزیک سابقهای طولانی در کشور دارد و سال 67-1366 اولین بنیان برگزاری این المپیاد در کشور نهاده شده است.
در این مقاله از حرفه ای یا سعی داریم ضمن معرفی جامع المپیاد ادبیات، نحوه شرکت در این آزمون و نحوه مطالعه منابع مهم برای شرکت در این آزمون را برای شما شرح دهیم.
چگونه در المپیاد ادبیات شرکت کنیم؟
شرکت در المپیاد ادبیات برای تمام دانش آموزان رشته های نظری آزاد است و به عبارتی میتوان گفت این ویژگی خاص این المپیاد است.
دانشآموزان علاقمند به شرکت در المپیاد ادبیات، میتوانند از طریق سامانه ثبت نام المپیادهای علمی دانش آموزی، برای شرکت در یک یا چند المپیاد اقدام کنند.
در نهایت پس از برگزاری المپیاد ادبیات، 12 نفر اول از رشتههای علوم انسانی و معارف اسلامی میتواند مدال طلای این مسابقات را کسب کنند. 6 نفر اول رشته های ریاضی فیزیک و علوم تجربی نیز در صورتی که امتیازی کمتر از آخرین طلای رشته انسانی و معارف را کسب نکرده باشند، میتوانند مدال طلای این مسابقات را کسب کنند.
روش مطالعه المپیاد ادبیات چگونه است؟
برای اینکه بتوانید در در دو مرحله اول المپیاد ادبیات نمره مناسبی کسب کنید، لازم است بر مطالب متون از جمله نظم و نثر تسلط کافی داشته باشید.
حقیقتی که در مورد المپیاد ادبیات وجود دارد این است که، دانش آموزانی که بیشتر درگیر المپیادی شدن و گرفتن نتایج خاص بوده اند، نتوانسته اند از یک مسیر لذت بخش که آن هم مطالعه متون و ادبیات فارسی است استفاده کافی ببرند و با معطوف شدن به نتیجه خاص، مسیر المپیاد را برای خود تلخ کرده اند.
برای مطالعه المپیاد لازم است با متونی مانند غزلیات حافظ، اشعار و حکایت های سعدی، شاهنامه و مقداری نیز با تاریخ بیهقی آشنا باشید. همچین بهتر است بدانید که تمام متون کهن از لحاظ نظم و نثر یکسان نیستند و به همین علت لازم است به اشعار و متون کهن در حوزههای مختلفی مسلط باشید. برای مثال متونی که نظم خراسانی و عراقی دارند از برخی از جهات نیز با یکدیگر تفاوت دارند. این تفاوت ها در بین این منابع همه ساله وجود دارد و لازم است، با آمادگی قبلی، این مسیر را بری خود هموارتر کنید.
ادبیات ایران، تنها شامل ادبیات کهن نیست، بلکه لازم است با مقدمات شعر نو و تحول آن و همچین مطالبی که در این خصوص باید یاد بگیرید، به اندازه کافی آشنا باشید.
یکی از عوامل مهم برای موفقیت در المپیاد ادبیات ، این است که به هیچ منبعی محدود نشوید! اگرچه منابع مختلفی معرفی میشوند، اما شما سعی کنید خارج از منابع، تسلط خوبی روی ادبیات ایران، خصوصاً ادبیات کهن پیدا کنید. وقت برنامهریزی درسی برای مطالعه المپیاد ادبیات ، تمرکزتان را به زیرورو کردن ادبیات کهن و منابع غیردرسی بدهید و انتظار هر سوالی از هر کتاب ادبی کهن را داشته باشید. برای یادگیری کامل چطور خواندن ادبیات برای کنکور و امتحان نهایی توصیه داریم به مقاله لینک شده سر بزنید.
از کی خواندن برای المپیاد ادبیات را شروع کنیم؟
برای مطالعه، سوال اول و حیاتی این است که از کی برای خوندن المپیاد شروع کنم؟ سوالهای المپیاد ادبی، از منابع مختلفی مطرح میشوند و باید حسابی خودتان را برای منابع پنهان آماده کنید؛ به همین دلیل کارشناسان پیشنهاد میکنند از تابستان زیر و رو کردن منابع را شروع کنید. مرحله اول در زمستان برگزار میشود و باید زمان کافی داشته باشید تا از صافیهای مرحله اول بگذرید و به غول مرحله دوم المپیاد ادبیات برسید. برای موفقیت در المپیاد ادبی، یک شاهکلید ساده وجود دارد؛ علاقه! تنها علاقه به ادبیات و دنیای آن میتواند کمکتان کند شعر بخوانید، متون کهن را رمزگشایی کنید و ادبیات معاصر را زیر ذرهبین ببرید؛ به طوری که هیچ سوالی غافلگیرتان نکند!
مراحل برگزاری المپیاد ادبیات
همانند دیگر المپیادها، این المپیاد نیز از سه مرحله مهم تشکیل یافته است که در ادامه به معرفی برخی از مراحل این المپیاد میپردازیم
مرحله اول
اولین مرحله المپیاد ادبیات در بهمن ماه برگزار میشود.سبک سوالات این مرحله اغلب به صورت چهار گزینه ای می بشد در این مرحله حدود 1000 از تمام داوطلبان، امکان شرکت در مرحله بعد را پیدا میکنند. این مرحله شامل ۱۰۰ سوال چهارگزینهای است منبع بیشتر این سوالات، منابع غیر درسی است.
مرحله دوم
مرحله دوم این المپیاد در ادیبهشت ماه برگزار میشود. در این مرحله نیز ۴۰ تا ۴۵ نفر برگزیده مرحله دوم المپیاد به مرحله بعدی میروند. مرحله دوم شامل ۱۰۰ سوال چهارگزینهای است که لازم است برای پاسخگویی به آنها نسبت به مرحله اول اطلاعات عمیق تری داشته باشد.
مرحله سوم
در مرحله سوم این آزمون ، از مباحث مطرح شده در دوره تابستانی سوال طرح میشود.دوره تابستانی شامل دورههای کوتاه آموزشی وبرخی از کاوشها و پژوهش هاست که نتایج آن در انتخاب نفرات اول این المپیاد بسیار تاثیر گذار است.
منابع مرحله اول المپیاد ادبیات
همانطور که اشاره کردیم مرحلهی اول المپیاد ادبیات، شامل ۱۰۰ سوال چهارگزینهای است که حدود ۳۰ درصد آنها از کتابهای درسی مطرح میشوند و بقیه سوالات از منابع غیر درسی که لازم است مطالعه کنید مطرح خواهد شد. برای موفقیت در مرحله اول المپیاد ادبیات، منابع غیردرسی یعنی ادبیات کهن را تا جایی که میتوانید مطالعه کنید. منابعی مانند تاریخ بیهقی، شعرهای سعدی، شاهنامه و حافظ تا شعر نو و ادبیات معاصر از منابع مهمی به شمار میروند که هر شرکت کننده المپیاد ادبیات لازم است تا حدی به آنها تسلط داشته باشد. برای آشنایی بیشتر شما با منابع المپیاد ادبیات، سعی کرده ایم این منابع را با تفکیک مراحل برای شما توضیح دهیم.
منابع درسی مرحله اول المپیاد ادبیات
- کتابهای درسی فارسی پایه دهم و یازدهم و دوازدهم انسانی و علوم و فنون ادبی ۱ و ۲
- عربی، زبان قرآن ۱ و ۲ مخصوص رشته انسانی
منابع غیردرسی محله اول المپیاد ادبیات
نظم قدیم
- شاهنامه فردوسی تصحیح از جلال خالقی مطلق، چاپ دایرهالمعارف بزرگ اسلامی
- گرشاسب نامه اسدی توسی تصحیح از حبیب یغمایی
- بهمننامه ایرانشاه (ایرانشان) بن ابی الخیر به تحصحیح از رحیم عفیفی
- دیوان فرخی به تصحیح محمد دبیرسیاقی
- دیوان سنایی به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی
- دیوان مسعود سعد سلمان به تصحیح مهدی نوریان
- دیوان حسن غزنوی تصحیح از محمدتقی مدرس رضوی
- غزلیات سعدی به تصحیح غلامحسین یوسفی
- دیوان انوری به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی
- دیوان خاقانی به تصحیح ضیاءالدین سجادی
نثر قدیم
- گلستان سعدی به تصحیح غلامحسین یوسفی
- کیمیای سعادت به تصحیح حسین خدیوجم
- تذکره الاولیا به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی
- کشفالمحجوب به تصحیح محمود عابدی
- دارابنامه طرسوسی به تصحیح ذبیحالله صفا
شعر معاصر
- اشعار نیما یوشیج
- اشعار مهدی اخوان ثالث
- اشعار احمد شاملو
داستان معاصر
- صادق هدایت
- غلامحسین ساعدی
- بهرام صادقی
- شمیم بهار
نمایش نامه
- اکبر رادی (ملودی شهر بارانی)
- اطلاعات و درک ادبی (فاقد منبع مشخص)
منابع مرحله دوم المپیاد ادبیات
در این مرحله سوالها تخصصیتر میشوند و لازم است به مباحث عمیقتری مانند تاریخ ادبیات و درک ارتباط بین متون تسلط پیدا کنید. بهترین روش مطالعه برای المپیاد ادبیات در مرحله دوم، داشتن یک مطالعه موثر و غنی در زمینه دستور زبان فارسی و ادبیات است. برای تسلط بهتر به منابع مرحله دوم المپیاد ادبیات توصیه میشود منابع زیر را مطالعه کنید:
منابع درسی مرحله دوم المپیاد ادبیات
- ادبیات یازدهم انسانی
- زبان فارسی یازدهم انسانی
- عربی یازدهم انسانی
- آرایههای ادبی یازدهم انسانی
- تاریخ ادبیات یازدهم انسانی
منابع غیردرسی مرحله دوم المپیاد ادبیات
شعر قدیم
- هفت پیکر به تصحیح وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، انتشارات قطره
- مثنوی معنوی به تصحیح نیکلسون
- غزلیات حافظ، تصحیح قزوینی و غنی
- غزلیات صائب، به کوشش محمد قهرمان، انتشارات نشر سخن
نثر قدیم
- تاریخ بیهقی به تصحیح علیاکبر فیاض
- کلیله و دمنه به تصحیح مجتبی مینوی، نشر امیرکبیر و دانشگاه تهران
- چهار مقاله به تصحیح محمد قزوینی و به کوشش محمد معین
- اسرارالتوحیدبه تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی
شعر معاصر
- اشعار احمد شاملو
- اشعار سهراب سپهری
داستان معاصر
- آثار بهرام صادقی
- آثار هوشنگ گلشیری
- آثار شهریار مندنی پور
- نمایشنامه مرگ یزدگرد و فتحنامه کلات نوشته بهرام بیضایی
- سرگذشت حاجی بابای اصفهانی نوشته جیمز موریه، ترجمه ی میرزا حبیب اصفهانی، به کوشش محمدعلی جمال زاده
منابع مرحله سوم المپیاد ادبیات
سوالات این مرحله غالباً از مطالب مطرح شده در دوره تابستانی طرح میشوند.
نکات طلایی برای موفقیت در المپیاد ادبیات
- نمونه سوالهای المپیاد ادبیات را با دقت بخونید و از غافلگیری جلوگیری کنید. خواندن سوالهای المپیادهای ادبیات سالهای گذشته، یکی از بهترین استراتژیهاست و کمک زیادی به شما خواهد کرد.
- وب سایتهای مختلفی از جمله وبسایت خود المپیاد ادبیات به شما کمک میکنند بیشتر با این آزمون آشنا شوید.
- مطالعه آزاد را فراموش نکنید؛ از جایی که منابع این آزمون مختلفاند، بهتر است دست به دفاع بزنید و در زمینه ادبیات کهن مطالعه داشته باشید. این کار باعث میشود تسلط بیشتری روی ادبیات کهن پیدا کنید و به منابع اعلام نشده هم تسلط حدودی پیدا کنید.
- برنامهریزی برای مطالعه منابع المپیاد ادبیات ضروری است؛ از تابستان شروع کنید و منابع را زیرورو کنید.
سخن پایانی
در این مقاله تلاش کردیم شما را تا حدودی با منابع و نحوه مطالعه برای المپیاد ادبیات آشنا کنیم. همانطور که اشاره کردیم یک از مهمترین عوامل موفقیت در المپیاد ادبیات، علاقه به ادبیات و مطالعه مداوم آن است. از طرف دیگر لازم است روی ادبیات کهن و معاصر تا حدودی تسلط داشته باشید.
از آنجایی که منابع این آزمون بسیار متنوع و گوناگون هستند، بهتر است برنامه ریزی مناسبی برای مطالعه این منابع از قبل داشته باشید و تا حد ممکن، مطالعه را از چند ماه زودتر شروع کنید و سعی کنید با علاقه جلو بروید یا از چند نفر برتر این آزمون باشید.