آزمون دادن یک هنر، یک تکنیک و یک مهارت! فارغ از اینکه چقدر روی هر درس مسلط هستید، اگر روش آزمون دادن رو بلد نباشید باید با کسب رتبه‌های برتر خداحافظی کنید. اینبار در مجموعه مقالات مدیریت آزمون با روش جامع و کامل آزمون دادن همراهتون هستیم. این مقاله چه از نظر کامل بودن و چه از نظر نکات و اطلاعات درونش نظیر نخواهد داشت. پس باحوصله تا انتهای مقاله همراه من باشید.

سه فایل صوتی که قرار دادم رو توصیه اکید اکید دارم باحوصله گوش بدید! در ادامه به صورت متنی هم به تفصیل توضیح خواهم داد که در دوره کردن نکات و طبقه‌بندی ذهنتون میتونه کمک کنه.

آزمون، چیست و چرا؟

به صورت ساده آزمون‌ها اومدن تا دانش افراد رو برای ورود به مراحل بعد بسنجند (مثل امتحانات مدرسه و دانشگاه) یا اینکه افراد رو برای کسب یک جایگاه اولویت‌بندی کنند (مثل کنکور و آزمون‌های استخدامی). در نوع اول معمولا سوالات روتین‌تره و کمتر دانش‌آموز یا دانشجو به چالش کشیده میشه. اما در نوع دوم که بحث رقابت مطرحه شرایط متفاوت خواهد بود. در این آزمون‌ها با توسل بر مواردی بیشتر از دانش اقدام به طبقه‌بندی افراد میکنند! مثلا چه مواردی؟

قدرت مدیریت زمان افراد، قدرت کنترل استرس، دقت و ریزبینی افراد، سرعت عمل و کلی موارد دیگه! نتیجتا، موفقیت در این آزمون‌ها به چیزی بیشتر از سطح علمی بالا نیاز داره! درواقع شگفتی این آزمون‌ها همینه که شما با سطح علمی بالاتر از رقباتون ممکنه ازشون شکست بخورید! اما نه! نه تا زمانی که ما اینجاییم. تو این مقاله قدم به قدم قراره راهنماییتون میکنیم که قطره قطره نتیجه زحماتتون رو از آزمون ها بگیرید.

تکنیک‌ها و مهارت‌های آزمون دادن

این قسمت بسیار حیاتی! با تکنیک‌هایی که در ادامه میگم نه تنها درصد آزمون‌هاتون به شکل قابل توجهی افزایش پیدا میکنه بلکه آزمون دادن هم براتون لذتبخش میشه. با این تکنیک‌ها قراره بیشترین مقدار ممکن از دانشمون نتیجه بگیریم. در ادامه به ترتیب اولویت این تکنیک‌ها رو ذکر میکنم. راستی، اگر میخواید تکنیک‌ها و مهارت‌های موفقیت در امتحانات تشریحی رو یاد بگیرید رو همون عبارت کلیک کنید.

تکنیک یک دو خط

اولین و مهمترین مهارت، مهارت یک دو خط هستش. یک دو خط به معنی اولویت‌بندی کردن حل سوالات هست. با اینکار ما سوالات رو به چهار دسته تقسیم میکنیم:

• حلش میکنیم
• یک بهش میدیم! یعنی در دور دوم اولویت اوله.
• دو بهش میدیم! یعنی اولویت دوم ماست.
• یا اینکه خطش میزنیم! یعنی قرار نیست اصلا کاری با این سوال داشته باشیم. خط به سوالاتی تعلق میگیره که مطمئنیم نمیتونیم حلش کنیم، حالا یا مثلا بسیار سخت و پیچیده طرح شده یا نه، ما اون مبحث رو حذف کردیم و نخوندیم اصلا.

باید همه سوال ها حداقل یه دورخونده شه و بعد راجع بهشون قضاوت شه و دسته‌بندی شند. یعنی تا سوالی رو دیدید نگید نه این سخته دو بهش میدم! اول بخونیدش! چرا که خیلی از سوالات فقط ظاهر گول زننده ای دارند اما در واقع توخالی و ساده هستند. بسیار پیش اومده که دانش‌آموزان فریب چنین سوال‌هایی رو خوردند. یک دو و یا خط زدن رو کنار شماره هرسوال بنویسید که در دیدتون باشه. پس نتیجتا:

• مرحله اول یا دور اول تست‌هایی که کاملا راه دستمونه رو حل میکنیم، به جز تست‌هایی که زمان زیادی میگیرند! حل کردن در دور اول به سوالاتی تعلق میگیره که قبلا دیدیمشون و حلشون کردیم، راه حلش به راحتی در ذهنمون میاد، و قرار نیست حلش وقت زیادی از ما بگیره.
• مرحله دوم یا دور دوم تست هایی که در طول ازمون تشخیص دادیم حل‌شدنی هستند اما صلاح دیدیم که بذاریم دور بعد رو حل میکنیم. مثلا همونطور که در مورد قبل اشاره کردم تستی که بلدش هستیم اما حلش زمانبره. این کار رو در دور دوم انجام میدیم. درواقع سوالاتی که عدد 1 بهشون دادیم. همینجا هم یه نکته مهم عنوان میشه: اگر در طول سوال خلاف انتظارمون به جواب نرسیدیم، باید ازش بگذریم و بهش 1 بدیم. احتمال خیلی زیاد دور دوم به راحتی حل میشه. اما اگر بخوایم تو همون دور بهش پیله کنیم احتمال حل نشدنش و تلف شدن وقتون بالاست.
• و مرحله اخر تست‌های سخت و چالشی آزمون که نیاز به فکر کردن دارند. اینکار برای دور سوم هست. عدد دو به سوالاتی تعلق میگیره که برگشت روشون ریسکه چرا که ناآشنا هستند و قبلا نمونه اون‌ها رو ندیدیم. شاید اصلا وقتی نشه که دور سومی باشه و سراغشون بیایم اما چندان جای ناراحتی نیست چون اصل مطلب رو ادا کردیم.

اتفاقی که میفته اینه که تو هر مرحله که ما زمانمون تموم شه، خیالمون راحته که بیشترین استفاده رو از دانشمون بردیم. کافیه یه مقایسه ساده داشته باشیم با کسی که شروع میکنه به آزمون دادن و به هر سوالی که میرسه شروع به حلش میکنه. نتیجه این میشه که سوالات سنگلاخ‌دار وقت زیادی رو ازش میگیرند و در انتها میبینه خیلی از سوال‌هایی که هم بلد بوده و هم آسون بوده رو از دست داده!

نکته مهم پیرامون تکنیک یک دو خط

خیلی از دانش‌آموزها موقعی که سوالی رو جا میذارن ترس این برشون میداره که اگه نرسند برگردند و حلش کنند چی؟ منطقی نگاه کنید، اگر با این تکنیک نرسید برگردید برای دور دوم، یعنی سوالاتی که تشخیص دادید راحته اونقدری وقت ازتون گرفته که به سوالات سخت و وقتگیر نرسیدید! پس چه بهتر که زمانتون درحالی تمام بشه که وقت روی سوالات قابل حل گذاشتید.

به تجربه خواهید دریافت که وقتی برمیگردید برای بار دوم خیلی بهتر سوالات رو حل میکنید. چون هم خیالتون از حل سوالاتی که مطمئن بودید راحته! هم اینکه سوال‌ها خودشون راحت‌تر حل میشند. چرا؟ چون هم استرس کمتری دارید هم اینکه در برخورد دوباره با یک مشکل ایده‌های تازه به ذهنمون میرسه! این مساله همیشه توسط دانش‌آموزان تجربه شده و مطمئن باشید برای شما هم همینه.

تکنیک زمان نقصانی

و حالا برسیم به تکنیک مهم زمان نقصانی. همونطور که متوجه شدید، با حل نکردن بعضی از سوالات و دادن شماره یا خط بهشون، ما در دور اولمون زمانی رو ذخیره میکنیم. این زمان باید ابتدا صرف سوالاتی بشه که با 1 مشخصشون کردیم و سپس اگر وقتی باقی مونده بود به سراغ سوال هایی بریم که با 2 مشخصشون کردیم.

بهتره که از قبل تصمیم بگیریم که حداکثر زمانی که میخوایم در دور اول آزمون روی هر درس بگذاریم چقدره. مثلا اگر ریاضی 40 دقیقه وقت داره ما در دوره اول 30 دقیقه رو بهش اختصاص میدیم و بعد به سراغ درس بعد میریم. سوالاتی که باقی مونده هم برای دور دوم میذاریم. اگر ریاضی به تنهایی یک دفترچه باشه همون موقع به خودش برمیگردیم و دور دوم رو میزنیم. اگر هم برای مثال کنار زیست باشه ابتدا سراغ زیست میریم و مثلا 10 دقیقه هم از اون میگیریم و سپس برمیگردیم برای دور دوم. با تکنیک یک دو خط خودبه‌خود زمانی ذخیره میشه و تکنیک زمان نقصانی برای تعیین یک خط قرمزه که خیال ما رو از این موضوع راحت کنه.

تکنیک‌های برخورد با سوالات

تو همه درس‌ها و واسه همه سوالات بلا استثنا باید دور کلمات مهم سوال، اطلاعاتش، مهمتر از همه خواسته مساله، و همچنین جاهای مهمی که احتمال بی دقتی میدید دایره بکشید. بعد حل هم حتما یه نگاهی به دایره‌ها داشته باشید که یه دابل چک کرده باشید و بعد هم سراغ سوال بعد برید. با اینکار هم تمرکزتون موقع خوندن سوالات افزایش پیدا میکنه و هم احتمال بی دقتی‌تون کاهش!

یادت باشه همه سوالات ارزش اینو دارند که کلمه به کلمه و باحوصله خونده بشند. با دقت و حوصله خوندن سوالات خودش صرفه جویی در وقت و انرژی محسوب میشه. یادت نره 50 درصد جواب همیشه در خوده صورت سواله.

پر کردن دفترچه آزمون

هر تستی که حل کردی یه نقطه توی بیضی پاسخبرگ بذار و بعد هر 10 تا پرشون کن. یعنی 1 تا 10 و بعد 11 تا 20 و الی آخر رو یکجا پر کن. اگر بخواید دونه به دونه پر کنید وقت بیشتری ازتون گرفت میشه. اگر هم بخواید یک جا پر کنید ریسک بزرگی کردید! از طرفی اینکار باعث میشه هر 10 سوال مغز شما مقداری استراحت داشته باشه.

دفترچه رو به صورت باز بگذارید (دو طرف رو روی هم تا نکنید) و پاسخبرگ رو روش قرار بدید. به این شکل جابه‌جایی بین صفحات و پر کردن دفترچه راحتتر خواهد بود و بازدهی شما افزایش پیدا میکنه. نهایتا موقع تحویل دادن ورقه هم یه نگاه بندازید که از سوال یک تا آخرین سوال به طور صحیح و کامل پر کرده باشید. مثلا یوهو وسطش 10 تا سوال خالی نباشه! که اگر باشه شاید یکی دو صفحه رو جا انداختید! یا اینکه یک سوال رو دوبار پر کرده باشید یا اشتباهات مشابه.

در نظر گرفتن بازه‌های استراحت

واسه خودتون بازه‌های استراحت در نظر بگیرید. مثلا هردفترچه که تموم شد و قبل از شروع دفترچه بعدی! یا اینکه اگر دفترچه تعداد سوالات زیادی داشت وقتی نصف سوالات رو طی کردید یا قبل اینکه برای دور دوم بهش برگردید. نحوه استراحت‌ها هم به این صورته که 20 تا 30 ثانیه سرمون رو بالا میگیریم و به یه نقطه دور خیره میشیم. این کار برای استراحت گردن و چشم‌ها مفیده. در همین حین پنج تا شش نفس عمیق میکشیم. زانوهامون رو صاف میکنیم و پاهامون رو کش میدیم و نوک پاهامون رو به سمت خودمون برمیگردونیم، به این نحو خون به سمت سرمون بهتر برمیگرده. در این حین نباید به چیز خاصی فکر کنیم و باید ذهنمون آزاد باشه.

برای سرجلسه آب یا آبمیوه به همراه یک چیز شیرین و قنددار مثل خرما یا شکلات ببریم. استفاده از خوراکی ها سره جلسه میتونه هر موقع که احساس نیاز کردیم باشه و با ایستگاه‌هایی که در بالا برای استراحت بهشون اشاره کردم. نکته مهم! فکر نکنید این استراحت کردن‌ها و خوراکی خوردن‌ها تلف وقته! مطمئن باشید اگر به مغزتون استراحت و انرژی ندید رفته رفته سرعت عملتون کاهش و بی‌دقتیتون افزایش پیدا میکنه. بدون اینکه حتی متوجه بشید! پس حتما این مورد پای ثابت آزمون‌هاتون باشه.

آمادگی‌های قبل از حضور سر جلسه آزمون

یکسری پیش نیازها هست که باعث میشه با آمادگی بیشتری سر جلسه حاضر بشیم. مثل ژست‌گیری بازیکن‌های فوتبال قبل از زدن ضربه میمونه. یک روتین مشخص که باعث میشه انرژی و تمرکز و اعتماد به نفس ما رو برای زدن ضربه نهایی به اوج برسونه!

صبحانه

صبحانه تاثیر به سزایی بر انرژی و نتیجتا تمرکز ما در طول آزمون میگذاره. توصیه میکنم حتما یک چیز شکم‌گیر میل کنید. صبحونه‌ای که میخورید باید اشتهاتون رو باز کنه و الا هرچقدر هم که مغذی باشه وقتی نتونید به اندازه بخورید چه فایده داره! باید چیزی باشه که قند ساده (مثل میوه ها) و قند پیچیده (مثل نون) رو در خودش داشته باشه. داشتن چربی و پروتئین هم میتونه به احساس سیری شما کمک کنه. اینکه دقیقا صبحونه چی باشه برای هرکسی فرق میکنه. صبحونه‌های مختلف رو امتحان کنید تا ببینید برای شما چی بهتره.

ساعت بیداری و روتین روز آزمون

اینکه چه ساعتی بیدار میشید باید مشخص و تنظیم شده باشه! بسته به فاصله حوزه آزمون تا خونتون و اینکه چه روتین‌هایی قبل رفتن دارید و چقدر طول میکشه تا آماده بشید. ساعت مشخصی رو انتخاب و از اون به بعد برای هر آزمون همون ساعت از خواب بیدار بشید.

یک روتین قوی و سالم هم میتونه شما رو از نظر جسمی و ذهنی بالا بکشه. روتین قبل آزمون شما مثلا میتونه این موارد باشه: دعا و نماز و ارتباط با خدا، مقداری ورزش و حرکات کششی، دوش آب گرم یا سرد، صبحانه، خودنگاری قبل از آزمون، پوشیدن لباس‌ها و حرکت به سمت جلسه آزمون.

لباس ها

برای سر جلسه از پوشیدن لباس‌های تنگ خودداری کنید. نیازی نیست تیپ بزنید و سعی کنید چیزی بپوشید که درش راحتید. چند نمونه لباس‌های مختلف رو امتحان کنید تا ببینید در کدومش احساس راحتی بیشتری میکنید. بعد اون با همون نمونه لباس‌های مشخص ادامه بدید و فقط از همون‌ها برای سر جلسه آزمونتون استفاده کنید.

خودنگاری

یعنی اینکه درمورد آمادگی که داریم، توقعاتی که از خودمون داریم، هدفگذاری‌هامون، شرایط روانیمون و هرآنچه که دوست داریم بنویسیم. این نوشتن‌ها باعث میشه ذهنمون شفاف بشه و استرس‌های ناشی از سردرگمی از بین برند. توصیه میکنم حتما یک بار هم که شده اینکار رو امتحان کنید. مطمئنم متوجه تاثیرش خواهید شد.

استراتژی و تکنیک‌های خاص هر درس آزمون

فارغ از نکاتی که بالا درمورد آزمون دادن گفتم، یکسری موارد هم هست که خاص هردرس! خیلی خوبه که مقداری روش آزمون دادنمون رو متناسب با اون درس شخصی‌سازی کنیم. در ادامه به تکنیک‌هایی که برای درس ریاضی فیزیک و زیست باید انجام بدید میپردازم. درس شیمی یا سایر دروس هم مشابه و ترکیبی از این‌ها خواهد بود.

استراتژی دروس ریاضی و فیزیک

همونطور که قبلتر گفتم، وقتی دارید صورت سوال رو کلمه به کلمه میخونید دور اطلاعات مساله خط بکشید. دور جاهایی که احتمال بی‌دقتی میدید مثل واحدها تو فیزیک و مهمتر از همه خواسته مساله دایره بکشید. بعد از اون، قبل شروع محاسبه کردن، روی گزینه‌ها نگاهی بندازید. اینکار برای حل سوال بهتون جهت میده. مثلا اگر یکسری گزینه‌ها منفی یکسری مثبت میفهمید یکی از تله‌های سوال برمیگرده به همین مساله! خیلی وقت‌ها هم با امتحان کردن گزینه‌ها میشه به جواب رسید و اصلا نیازی به محاسبه نیست.

محاسبات رو شروع کنید. یادتون باشه منظم و در سایز مناسب بنویسید. نه خیلی درشت نه خیلی ریز. مرتب نوشتن محاسبات یک مهارت که توصیه میکنم در خونه هم وقتی رو چک‌نویس محاسبه میکنید این مورد رو رعایت کنید. یک نکته هم در گوشی بگم! در سوالات “کدام مورد صحیح یا غلط است!” که هر گزینه هم محاسبات خودش رو داره، از گزینه آخر شروع کنید و به اول بیاید. همیشه نه ولی اغلب جواب توی گزینه اخر یا سومه. به هرحال امتحان هر گزینه ریسک خودش رو داره و از از آخر به اول اومدن ریسک معقول‌تریه.

زیست

 اولین مرحله خوندن کامل و باحوصله صورت سوال و خط کشیدن دور جاهای حساسش مثل قید ها و… هستش. بعد اون سراغ گزینه‌ها میرید و همه گزینه‌ها رو باحوصله میخونید! میدونم گاهی اینقدر از جوابتون مطمئنید که بیخیال بقیه گزینه‌ها میشید. اما مطمئن باشید اگر همه گزینه‌ها رو نخونید قراره هر از گاهی سوالات ساده رو بابت بی‌دقتی از دست بدید!

در سوالات چند موردی آروم همه کلمات رو ادا کنید و دور کلمات دام‌دار (ها، هر، نوع، انواع، و، یا، ها …) خط بکشید. اگر عجله کنید ممکنه بعضی کلمات ادا نشن و کار خراب بشه. کلا عجله در آزمون بد آفتیه؛ خلاصش اینکه عجله نه تنها بی‌دقتی‌تون رو افزایش میده بلکه زمانتون رو هم تلف میکنه. یک بار عجله رو کنار بگذارید تا متوجه بشید برخلاف انتظارتون زمان زیاد هم آوردید!

یک سوال خیلی رایج دانش‌آموزان اینه که آیا در زیست به سوالات شکدار پاسخ بدیم یا نه؟ پیشنهاد من اینه فقط درصورتی پاسخ بدید که بین دو گزینه گیر کردید و شانستون پنجاه پنجاست! حساب کنید ده تا سوال پنجاه پنجاه رو بزنید. بر حسب علم احتمال، شما پنج تاش رو درست خواهید زد که با احتساب نمره منفی بازم سه و یک سوم سوال سود خواهید کردید. اگر بیشتر از دو گزینه شک دارید اصلا توصیه نمیکنم!

نکته مهم دیگه اینکه: سوالات رو آروم بخون و دیگه دوباره‌خوانی نکن! دوباره خوانی زالوی زمان شما خواهد بود و کلی وقت ازتون میکشه! عامل اصلی این مورد هم عجلست. تکنیک جلوگیری از برگشت به عقب خیلی سادست؛ هر بار که حس کردی نیاز داری به عقب برگردی برنگرد و ادامه بده، این هشداری واسه مغزت خواهد بود که همون بار اول حواسش رو جمع کنه. معمولا یکی دو بار این کار رو کنی دیگه حواست جمع خواهد بود و از دوباره‌خوانی جلوگیری میشه. بهتره این مساله رو از تو خونه تمرین کرده باشیم.

جمعبندی و صبحت نهایی

شاید این سوال براتون پیش بیاد که این همه تکنیک رو چطور یادمون بمونه انجام بدیم؟ پیشنهاد من اینه: هربار که میخوای آزمون بدی یک دور تکنیک‌ها رو برای خودت مرور کن و بعدش سعی کن همون اندازه که میتونی اجراشون کنی. کم کم وارد ضمیر ناخوداگاهت میشه و بدون اینکه حتی بهشون فکر کنی اجراشون میکنی. در روش تحلیل آزمون هم اشاره خواهم کرد که چطور روش آزمون دادنتون رو هربار صیقل بدی!

و نهایتا اول و آخرش حل کردن و پر کردن سوالاته و هیچ پیچیدگی نداره. پس سره جلسه نمیخواد فکر کنی خب الان باید چه تکنیکی اجرا کنم! خودش باید یادت بیاد. نیومد هم مهم نیست ادامه بده! وقتی هم که آزمون دادنتون تموم شد، وقت اینه که عبور کنید و به زندگیتون ادامه بدید. آزمون‌ها معمولا روز جمعه برگزار میشند، در مقاله جمعه آزمون رو چطور بگذرونیم راهنماییتون کردم که چطور از زمان بعد آزمونتون استفاده کنید.

مثل همیشه تمام توان و انرژیم رو گذاشتم که مقاله‌ای لایق و درخور شما رو مهیا کنم. این مقاله در نوع خودش کاملترین و پرنکته‌ترین مقاله‌ای که میتونید پیدا کنید. امیدوارم تونسته بشم کمکی کرده باشم و حتی اگر اندکی مسیرتون رو هموار کرده باشم. مثل همیشه اگر سوالی بود پاسخگوی شما عزیزان هستم و از بازخوردهاتون استقبال میکنم.