المپیاد شیمی یکی از رشتههای المپیادی است که علاوه بر جذابیتهای منحصر به فرد خود؛ فرصتهای تحصیلی، شغلی و مهاجرتی بسیاری دراختیار دانشآموزان قرار میدهد. تعداد بالای شرکتکنندگان این المپیاد همواره ثابت کرده علیرغم سختی آن، درس شیمی بسیار لذتبخش هست. انجام کار عملی و سروکار داشتن با آزمایشگاه و مواد آزمایشگاهی از جذابیتهای این تورنومنت تحصیلی است. بیایید بیشتر با زیر و بم المپیاد شیمی آشنا شویم.
این آزمون عموما در 4 مرحله برگزار میشود. دانشآموزانی که در هر مرحله رتبههای برتر را کسب میکنند مجوز حضور در مراحل بعدی را به دست میآورند. برای آشنایی بیشتر شرایط ثبت نام المپیاد شیمی، مراحل برگزاری و منابع معتبر برای شرکت در این آزمون با حرفهاییا همراه باشید.
المپیاد شیمی چیست؟
المپیاد شیمی دومین المپیاد دانشآموزی پرطرفدار بعد از المپیاد ریاضی در سطح جهان است و البته در ایران هم طرفداران زیادی میان دانشآموزان دارد. اولین دوره این المپیاد حدود 50 سال پیش در کشور چکسلواکی برگزار شد. این المپیاد برای اولین بار در ایران در سال 1370 یعنی بعد از گذشت 21 سال از برگزاری آن به صورت جهانی، به صورت رسمی برگزار شد. المپیاد شیمی در ایران برای اولین بار به صورت تک مرحله ای برگزار شد و بعد از گذشت حدودا 25 دوره، تغییراتی از لحاظ مراحل، منابع و شیوه ثبتنام به آن اضافه شد. در حال حاضر این المپیاد به صورت استاندارد، هر ساله برگزار میشود.
شرایط ثبت نام در المپیاد شیمی
دانشآموزانی که در مقطع دهم یا یازدهم متوسطه تحصیل میکنند و به مباحث شیمی علاقهمند هستند، میتوانند در المپیاد شیمی ثبتنام کنند. نامنویسی آزمونهای المپیادهای دانشآموزی از طریق وب سایت my.medu.ir انجام میگیرد. از دیگر شرایط لازم برای شرکت در این آزمون میتوان به این موارد اشاره نمود:
- متقاضیان لازم است مشغول تحصیل در پایه دهم یا یازدهم سال جاری باشند.
- دانش آموزان پایه دهم امکان شرکت در مرحله اول و دوم را فقط به صورت آزمایشی دارند، اما امکان ورود به دوره تابستانی را ندارند.
- دانش آموزان باید دوره تحصیلی خود را به صورت پیوسته ادامه داده باشند و وقفه تحصیلی نداشته باشند.
- تمام رشتههای دبیرستان امکان ثبت نام در المپیاد شیمی را دارند.
- حداقل میانگین نمرات درس شیمی یک و آزمایشگاه باید 17، ریاضی یک و دو 15 و فیزیک یک و آزمایشگاه و فیزیک 2 و آزمایشگاه 16 باشد.
- دانشآموزانی که شرایط گفته شده را داشته باشند، میتوانند در سایر المپیادها نیز شرکت کنند.
هدف از برگزاری المپیاد دانشآموزی شیمی چیست؟
- این آزمون راهی برای شناخت دانشآموزان با استعداد در مباحث شیمی است.
- سطح کشور در دانش شیمی میان دانشآموزان کشور در مقایسه با سایر کشورها مورد مقایسه قرار میگیرد.
- زمینهای برای تحول و پویایی دبیران شیمی، دانشآموزان و مدراس به شمار میرود.
- موجب ایجاد یک فضای رقابتی میان شرکت کنندگان در کشور میشود که به افزایش سطح ارتقای دانش شیمی در میان دانشآموزان کمک میکند.
- موجب بالا رفتن اعتماد به نفس دانشآموزان و آمادگی بهتر آنها برای شرکت در کنکور میشود.
مراحل المپیاد دانش آموزی شیمی
در حال حاضر المپیاد شیمی در چهار مرحله در ایران برگزار میشود که در ادامه به معرفی این مراحل میپردازیم:
مرحله اول
این مرحله دارای 50 سوال تستی است و تسلط بر مباحث دبیرستان برای موفقیت در این مرحله الزامی میباشد. در این مرحله حدود 1000 نفر از دانشآموزان به مرحله بعد راه پیدا میکنند. تاریخ برگزاری این آزمون معمولا در دهه اول بهمن ماه هر سال میباشد.
مرحله دوم
این مرحله دارای 40 سوال تستی و 7 سوال تشریحی است که برای کسب موفقیت و رتبه لازم است علاوه بر تسلط کافی به مباحث درسی، توانایی حل سوالات تشریحی با استفاده از تحلیل و محاسبات را در خود افزایش دهید.
در این مرحله 40 نفر از دانشآموزان پس از کسب امتیازات لازم راهی مرحله بعد میشوند. این آزمون به طور معمول در اردیبهشت ماه برگزار میشود.
مرحله سوم
این دوره شامل هشت هفته است که عموما در تابستان برگزار میشود. برگزیدگان مراحل قبل در طول این مرحله در کلاسهای تئوری و عملی مربوط به مباحث شیمی شرکت میکنند.
دوره تابستانه معمولا با هدف آشنایی بیشتر دانشپژوهان با مباحث شیمی مقدماتی، شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی فیزیک و شیمی معدنی برگزار میشود. طی این دوره دانش آموزان مهارتهای مختلف از جمله انجام آزمایشهای عمومی را به دست میآورند.
در پایان این دوره پس از برگزاری آزمونهای میان دورهای، به 8 نفر از شرکتکنندگان مدال طلا و به بقیه شرکتکنندگان به ترتیب نمرات مدالهای نقره و برنز تعلق میگیرد.
مرحله چهارم
دانشآموزانی که در مرحله قبل موفق به کسب مدال طلا شدهاند در این مرحله به مدت یک سال در باشگاه دانشپژوهان جوان به کسب آموزشهای خاص جهت شرکت در المپیاد جهانی شیمی میپردازند.
در این دوره 4 نفر پس از کسب آموزشهای لازم و گذراندن آزمونهای مربوطه راهی المپیاد جهانی میشوند.
منابع لازم برای شرکت در المپیاد شیمی
باتوجه به گستردگی مباحث شیمی، منابعی که برای مطالعه وجود دارد نیز گسترده و بیشمار است. ولی در این میان برخی از منابع نسبت با بقیه مهمتر هستند و مطالعه آنها برای شرکت کنندگان در المپیاد شیمی مفید است که در ادامه به معرفی این منابع پرداختهایم:
منابع مطالعاتی اولیه
همانطور که گفتیم مطالعه کامل مباحث شیمی دبیرستان پیش شرط شرکت در این آزمون مهم است. از سایر منابع میتوان به این موارد اشاره نمود:
- ساختار اتم و پیوندهای شیمیایی نوشته مهین جبل عاملی
- ساختار اتم و مولکولها نوشته منصور عابدینی
- شیمی آلی نوشته علی سیدی
- شیمی آلی نوشته بهروز بهنام
- کتابهای شیمی عمومی مورتیمر
- الفبای ساختار اتم نوشته مجید اکبری
مطالعه این منابع شما را با مباحث ساختار اتم، روند تناوبی، یونی و کووالانسی به خوبی آشنا میکند. اما مطالعه این منابع در کنار تمرینات اولیه با استفاده از منابع کمکدرسی است که شما را برای شرکت در المپیاد شیمی آماده میکند. انجام این تمرینات برای موفقیت در مراحل اولیه این آزمون الزامی است. از جمله منابع کمک آموزشی میتوان به این موارد اشاره نمود:
- کتابهای تست کنکور درس شیمی مبتکران، الگو و خیلی سبز
- سوالات آزمون مراحل اول و دوم المپیادهای شیمی سالهای گذشته
- 2000 مسئله شیمی انتشارات خوشخوان
- شیمی در سپهر المپیاد
- المپیاد شیمی ایران نوشته مسعود جعفری
منابع مطالعاتی پیشرفته
این منابع، شامل کتابهایی است که شما را برای تسلط به مباحث شیمی به صورت تستی و تشریحی آماده میکند. مهمترین این منابع عبارتند از:
- مسائل برگزیده شیمی نوشته مهدی شیردل و محمد نجمزاده
- چگونه مسائل شیمی را حل کنیم؟ نوشته رابرت اس بویکس
- المپیاد شیمی اصول، مبانی و کاربردها نوشته محمد نجم زاده
- گنجینه المپیاد شیمی انتشارات رزمندگان
- المپیادهای شیمی انگلستان انتشارات خوشخوان
- المپیادهای شیمی آمریکا
- گام آخر مرحله دوم المپیاد شیمی انتشارات فاطمی
اگر میخواهید منابعی را مطالعه کنید که شما را به مباحث غیر پیش دانشگاهی پیوند دهد و نکات کاربردی و خوبی را برای موفقیت در مرحله دوم و سوم آزمون برای شما فراهم آورد و آزمون های متعددی شبیه به مرحله دوم المپیاد شیمی برای شما مطرح کند، مطالعه این کتابها را به شما توصیه میکنیم.
منابع مطالعاتی نهایی
مطالعه منابع مطالعاتی این دوره، شما را برای شرکت در مراحل سوم و دوره تابستانی آماده میکند. با توجه به گستردگی مباحث در این مرحله، تلاش شده است منابع مربوط به هر مبحث به صورت جداگانه معرفی شود.
مباحث شیمی فیزیک
- اتکینز انتشارات مرکز نشر دانشگاهی
- لوین انتشارات فاطمی
برای موفقیت در المپیاد شیمی دوره تابستانه لازم است بیشتر روی کتاب اتکینز تمرکز کنید. از آنجا که بیشتر سوالات این کتاب به صورت محاسباتی است به سوالات تابستانی مشابهت بیشتری دارد.
مباحث شیمی آلی
- موریس بوید انتشارات مرکز نشر دانشگاهی
- ولهارد انتشارات نورپردازان
- سولومنز انتشارات مرکز نشر دانشگاهی
این منابع شامل مباحث پایه و اولیه مناسب برای شرکت کنندگان است که باعث تقویت مهارت حل مسئله و درک مناسب مطالب خواهد شد.
مباحث شیمی معدنی
- میلسر انتشارات بوعلی سینا
- آقا بزرگ و ملاردی انتشارات مبتکران
این منابع علاوه بر جامعیت در مباحث، به عنوان کتاب درسی در برخی از دانشگاههای دنیا نیز تدریس میشود.
مبحث شیمی تجزیه
- هریس انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان
- اسکوک وست انتشارات مرکز نشر دانشگاهی
این کتابها علاوه بر داشتن درسنامه های کامل، شامل نمونه سوالات مهم برای موفقیت در مراحل نهایی المپیاد شیمی میباشند.
مزایای کسب مدال المپیاد شیمی
- امکان تحصیل در رشته دانشگاهی دلخواه بدون نیاز به شرکت در کنکور در صورت کسب مدال طلا
- امکان عضویت در بنیاد ملی نخبگان
- امکان دریافت وام کم بهره مخصوص نخبگان
- امکان استفاده از فرصتهای تحقیقاتی دانشگاه
- امکان تحصیل در دو رشته به صورت همزمان
- سهمیه 20 درصدی کنکور در صورت کسب مدال نقره یا برنز
- امکان تحصیل در دو رشته به صورت همزمان در صورت کسب مدال طلا
کلام آخر
شرکت در المپیاد شیمی برای خیلی از دانشآموزان با استعداد و علاقمند به مباحث شیمی میتوان به عنوان یک سکوی پیشرفت به شمار آید و راه آنها را برای موفقیت هموارتر کند. استفاده از منابع معتبر و مشورت با اساتید برتر این رشته از عوامل مهم در نتیجهگیری سریع و صیحیح این داوطلبان است. در این مقاله تلاش کردیم ضمن معرفی مراحل مختلف المپیاد شیمی، منابع مرتبط و شناخته شده را برای موفقیت در هر مرحله برای دانشآموزان علاقهمند به شرکت در این المپیاد معرفی کنیم.
2 دیدگاه دربارهٔ «راهنمای جامع المپیاد شیمی 1403»
سلام
ممنون بابت مقالتون، من خودم به شیمی علاقه دارم اما واقعا دودلم روی المپیاد شیمی وقت و انرژی بگذارم یا کنکور، ممنون میشم راهنمایی کنید.
سلام وقت بخیر
پیرامون این مساله بهتره با مشاورتون مشورت کنید